Sporda
konsantrasyon sonuca etki eden en önemli kriterlerdendir. Bir müsabakayı
kazanmanın en önemli yolu müsabakaya odaklanmak ve tüm dikkatin o an
müsabakada, yapacağı görevde olmasıdır. Bu nedenle sporda ve spor dışında
performans gerektiren tüm alanlarda konsantrasyon geliştirme yöntemleri
hakkında bilgi sahibi olunması gerekmektedir.
400m
koşucusu M. Johnson “Koşarken tüm gereksiz düşünceleri kesmeyi öğrendim. Sadece
somut olana, koşuya, engellere, ne yapmam gerektiğine odaklanıyorum. Seyirciler
uzaklaşıyor, diğer sporcular kayboluyor ve sadece ben ve kulvar kalıyor”
diyerek iyi bir konsantrasyonun nasıl olması gerektiğini açıklamıştır. Bu
yazıda sporda konsantrasyonun ne olduğunu, konsantrasyonun geliştirilmesi için
neler yapılabileceğini ve bir sporcunun ne zaman konsatrasyon konusunda destek
alması gerektiğini açıklayacağız.
Dikkat ve Konsantrasyon Nedir?
Dikkat
belli bir anda belli bir göreve yönelik duygu, düşünce ve davranışların
odaklanmasıdır. Konsantrasyon ise dikkatin zaman içinde sürdürülmesi, korunması
gerektiği durumlarda daraltılması ve genişletilmesi gibi işlevleri ifade eder.
Yani konsantrasyon dikkatin sürece yayılmış halidir.
Örneğin
bir basketbolcunun serbest atış anında dikkatini topa, kendi pozisonuna, atış
stiline, varsa rutinine ve potaya yöneltebilir. Fakat bunların hepsini dikkatle
gerçekleştirmesi konsantrasyondur. Dikkat ve konsantrasyon hatası ise sporcunun
odaklanmaması gereken duygu, düşünce ya da dışsal uyarıcılara odaklanmasıdır.
Örneğin atışına odaklanacakken “ya atamazsam” düşüncesi dikkat ve
konsantrasyonu bozacaktır.
Dikkat ve Konsantrasyon Geliştirme Yöntemleri
Dikkat
ve konsantrasyon geliştirme yöntemleri hakkında bilgi vermeden önce ilk olarak
her bir sporcunun kendini dikkatli bir şekilde incelemesi ve hangi durumlarda
dikkat ve konsantrasyon hataları yaptığını belirlemesi gerekmektedir. Bu konuda
sayabileceğimiz bazı yöntem ve önerileri aşağıda sıralanmıştır.
Hayatı Düzene Sokmak
Beslenme,
uyku düzeni gibi gündelik yaşamınıza ait özellikler dikkat ve konsantrasyon
üzerinde etkilidir. O yüzden dikkat ve konsantrasyon becerinizi geliştirmek
istiyorsanız öncelikle gündelik yaşamınızı gözden geçirmek lazım.
Antrenman Kalitesi
Konsantrasyon
gelişimi için antrenmanların önemi çok büyüktür. Antrenman bir sporcunun her
şekilde müsabakaya hazırlanmasını sağlamalıdır. Antrenmanda bir sporcunun
konsantrasyonu dağılıyorsa aynısı maçta da olacaktır. Bu yüzden konsantrasyon
ile ilgili yapılacak çalışmalar mutlaka antrenman sürecinde uygulamaya
koyulmalıdır.
Tenis
tarihinin en ünlü oyuncularından olan R. Laver “Antrenmanda kendimi yorgun
hisseder ve bırakmak istersem tüm dikkatimi toplayarak 10-15 dakika ekstra
çalışma yaparım” demiştir. Böylece müsabaka anında da kendisini yorgun ve
tükenmiş isterse ne yapacağını çok iyi öğrenmiştir.
Şimdi ve Burada Olma
Dikkat
dağınıklığının en önemli nedeni “şimdi ve burada” olamamaktır. Sporcuların
önceki bir pozisyona takılması veya gelecek pozisyonlara ilişkin düşünceler
geliştirmesi dikkati dağıtan faktörlerdendir. Sporcunun önceki ve sonraki
pozisyonları zihninden atabilmesi ve bu konuda stratejiler geliştirmesi
gerekmektedir. Bununla birlikte bazı sporcuların zihninde spor dışı
düşüncelerin olduğu da görülmektedir. Sporcuların müsabaka sırasında görevi
dışındaki tüm değişkenleri odak dışı tutması gerekmektedir.
Göreve ve Hedefe Odaklama
Öncelikle
hedefinize odaklanın. Golfte topun uçuşuna ve hedefe, basketbolda topun
gidişine ve potaya veya diğer braşlarda hedefe odaklanmak dikkati arttırır.
Branşa Özgü Dikkat Çalışmaları
Her
branşta dikkat ve konsantrasyon farklı şekilde ortaya çıkmaktadır. Örneğin
okçulukta gerekli olan dikkat ve konsantrasyon ile tenis ya da basketbolda
gerekli olan dikkat ve konsantrasyon aynı değildir. Birinde atış anına yönelik
çalışmalar yapılırken diğerinde daha çok müsabakanın geneline yayılmış, bazı
bölümlerde bazı görevlere odaklanmış bir dikkat söz konusudur. Dolayısıyla
branşa göre dikkat ve konsantrasyon üzerinde çalışmalar planlanmalıdır.
Spor Dışı Aktiviteler
Sporcuların
özellikle zihinsel becerilerini geliştirmek için spor dışında aktiviteler
yapmasını öneriyoruz. Satranç veya zeka oyunları, bulmacalar gibi oyunlar hem
konsantrasyon becerinizi geliştirmenizi sağlayacak hem de strateji geliştirme
gibi zihinsel becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır.
Zihinsel Antrenman
Zihinsel
antrenman tekniklerinin birlikte sistemli bir şekilde uygulanması ile
oluşturulan Psikolojik Beceri Antrenmanı dikkat ve konsantrasyonu artırma
konusunda kullanılmaktadır. Psikolojik Beceri Antrenmanı sadece dikkat ve
konsantrasyon değil sporcuların birçok becerisini geliştirme konusunda
planlanabilmektedir. Diğer yazdığım önerilerden farklı olarak zihinsel
antrenman çalışmalarının bir spor psikoloğu eşliğinde gerçekleştirilmesi
gerekmektedir.
Dikkat ve Konsantrasyon Konusunda Ne Zaman Destek Almalıyım?
Aslında
tüm sporcuların dikkat ve konsantrasyon konusunda sürekli çalışmalar yapması
gerekmektedir. Fakat bu konu sizin için öncelikli bir çalışma olmalı mı? Bu
sorunun cevabı için 2 temel ölçüt vardır.
Dikkat
ve konsantrasyon problemleri performansınıza etki ediyorsa yardım alma zamanı
geliştir. Bununla birlikte geliştirmeye çalışmanıza rağmen gelişme
sağlayamıyorsanız bu konu sizin için öncelikli bir konu olmalıdır.
Sonuç Olarak
Dikkat
ve konsantrasyon becerisi sporcunun zihinsel aktivitelerine hakim olması ile
çok yakından ilişkilidir. Sporcuların duygu, düşünce ve davranışlarını kontrol
etme konusunda kendilerini geliştirmesi gerekmektedir. Bu konuda problem
yaşayan sporcuların spor psikoloğu desteği alması şarttır. Kendi duygu,
düşünce, davranışlarına hakim olan sporcular sadece konsantrasyon konusunda
değil birçok konuda gelişme sağlar. Bu sayede özgüven, motivasyon, toparlanma
gibi birçok psikolojik becerilerini de geliştirmiş olurlar. Böylece elit sporcu
olma yolunda en büyük gelişmelerden birisi sağlanacaktır.
Bu
konuda hakkında soru ve görüşmeleriniz için iletişim bölümünü kullanabilirsiniz.